Yolcu Tv Haber

Avrupa Birliği’nin (AB) Azerbaycan gazına olan ihtiyacı, Rus gazına bağımlılığın azaltılması, enerji güvenliği ve arz çeşitliliği açısından stratejik bir öneme sahiptir.  Azerbaycan, zengin doğal gaz rezervleri ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanan boru hattı altyapısı sayesinde, AB’nin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesine ve Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmasına katkı sağlayacak tedarikçi ülkelerin başında yer almaktadır. Diğer taraftan başta Rusya-Ukrayna savaşı olmak siyasi ve ekonomik nedenlerle AB, en büyük gaz tedarikçisi olan Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmak istemektedir. Rus gazını tamamen ikame etmezse de Azerbaycan gazı, bu stratejinin bir parçası olarak öne çıkmaktadır. O nedenle enerji konusunda AB ile Azerbaycan arasında işbirliği giderek yoğunlaşmaktadır. Bu imkânı değerlendirmek isteyen Azerbaycan’ın izlediği politikayı şöyle ifade edebiliriz:

Kapasite Artırımı ve Yeni Pazarlar: Azerbaycan, mevcut enerji altyapısını geliştirerek ve yeni pazarlara açılarak Avrupa’ya daha fazla gaz ihraç etmeyi ve böylece enerji arzını daha da güvence altına almayı planlamaktadır. Azerbaycan, AB’nin artan gaz talebi karşılamak üzere gaz tedarikini artırma kapasitesine sahiptir. 2027 yılına kadar Azerbaycan’ın Avrupa’ya gaz ihracatını iki katına çıkarması hedeflemektedir.

Siyasi ve Ekonomik İşbirliği: Azerbaycan ile Avrupa arasında enerji alanında derinleşen işbirliği beraberinde siyasi ve ekonomik ilişkileri de güçlendireceği beklenmektedir. Ancak hali hazırda enerji konusunda Azerbaycan’la yoğun ilişkiler içinde olan AB, siyasi konularda Azerbaycan’la ilişkileri pek iyi olduğunu söylemek mümkün değildir. AB, özellikle demokrasi, hak ve özgürlükler konusunda Azerbaycan ile ciddi görüş ayrılığı içindedir. Aynı şekilde Ermenistan meselesi konusunda da taraflı davranmaktadır. Bu görüş ayrılıklarına rağmen enerji, dış ticaret ve yatırım konusunda AB’nin Azerbaycan’la diyaloğu oldukça iyidir.

Yenilenebilir Enerji:  AB, yenilenebilir enerji yatırımlarını artırarak, Azerbaycan’la enerji verimliliği ve çevresel sürdürülebilirlik alanlarında işbirliği yapmaktadır. Azerbaycan, Karabağ’ın yeniden inşası ve sürdürülebilir kalkınması yanında AB’ye yeşil enerji ihracı için yenilenebilir enerji projelerine öncelik vermektedir. Hali hazırda Karabağ bölgesinde yenilenebilir enerji yatırımları konusunda kayda değer yabancı sermaye gelmiş bulunmaktadır.

AB’nin Azerbaycan gazına olan ihtiyacının artışı dolaylı olarak Türkiye’nin stratejik önemini artırmaktadır. Başka bir ifadeyle Azerbaycan’ın AB gaz ihtiyacını katkısı Türkiye’nin konuya olumlu bakmasıyla mümkün olabilecektir. Bilindiği üzere Türkiye, Azerbaycan gazını AB ulaşmasını sağlayan transfer ülke konumundadır. Bu nedenle Azerbaycan ile Türkiye arasındaki işbirliği, Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında stratejik bir öneme sahiptir. İki ülke arasındaki bu işbirliği, özellikle Güney Gaz Koridoru ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) gibi projelerle şekillenmiştir. Bu projeler, Azerbaycan doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasını sağlayarak hem enerji arz güvenliğine katkıda bulunmakta hem de iki ülke arasındaki ekonomik ve siyasi ilişkileri güçlendirmektedir. Azerbaycan ile Türkiye arasındaki bu güçlü enerji işbirliği, bölgesel ve uluslararası enerji piyasalarında önemli bir rol oynamaya devam edecektir. İki ülke arasındaki bu stratejik ortaklık, enerji projeleriyle sınırlı kalmayıp, daha geniş bir ekonomik ve politik işbirliğine de zemin hazırlamaktadır.

AB ile Azerbaycan arasında enerji konusuyla ilgili bilgileri birinci ağızdan vermek üzere Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 18 Temmuz 2024’te Oxford’da “Avrupa Siyasi Birliği”nin 4. Zirve toplantısı çerçevesinde “Enerji ve Bağlantı” konulu yuvarlak masa toplantısında yaptığı konuşmayı burada aktarmak istiyorum:

“Enerji alanında Bakü’de belirlediğimiz stratejik ortaklık, Avrupa’ya gaz tedarikimizi 2027 yılı sonuna kadar iki katına çıkarmayı öngörüyor. Bu hedefe doğru ilerliyoruz. 2021 yılında Avrupa kıtasına gaz tedarikimiz yıllık 8 milyar metreküp iken, bu yıl bu rakam 13 milyar metreküpe yakın olacak. 2021 yılında toplam ihracatımız 18 milyar metreküp iken, bu yıl bu rakam 25 milyar metreküp olacak. İhracatın yarısından fazlası Avrupa’ya gidiyor.

Azerbaycan’ın doğal gazını sekiz ülke alıyor, bunlardan beşi – Bulgaristan, Yunanistan, İtalya, Macaristan ve Romanya Avrupa Birliği üyesidir. İkisi ise Birliğe katılmak için aday ülkedir – Gürcistan ve Sırbistan, ayrıca Türkiye. Oturumdan önce Sayın Başbakan ile görüştük ki, dün Slovenya-Azerbaycan gaz işbirliği konusunda önemli bir olay gerçekleşti. Umarız ki birkaç ay içinde Slovenya pazarına girebileceğiz. Şimdi Avrupa enterkonnektör projeleri gerçekleştikçe Azerbaycan gazının daha fazla Avrupa ülkesine ihracatı için ek imkanlar olacak.

Avrupa Komisyonu Azerbaycan’ı enerji konusunda güvenilir bir ortak ve pan-Avrupa gaz tedarikçisi olarak adlandırmıştır. Bu çok büyük bir sorumluluk ve elbette ki biz sadece Avrupa’ya 2027 yılına kadar yılda 20 milyar metreküp gaz tedarik etme taahhüdümüzü yerine getirmek için elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Bu, bizim hedefimizdir. Kaynaklarımız ve altyapımız var. Yeni ortaklarla, özellikle Slovenya ve Slovakya ile müzakere sürecini hızlandırmalıyız, ayrıca mevcut pazarlara gaz tedarikimizin artırılması üzerinde çalışmalıyız. Çünkü İtalya’ya tedarikimiz 9 milyar metreküpse, İtalya bizden 20 milyar metreküp gaz istiyor. Bu, sadece gazımıza olan talebin bir örneğidir. Diğer bir husus ise fosil yakıtlar ve onun belirli bir şekilde şeytanlaştırılmasıyla ilgilidir. Bu konuyla ilgili yorumlarımı daha sonra paylaşacağım.

Enerji projelerimize gelince, Azerbaycan güvenilir bir tedarikçi olmuştur. Neredeyse 20 yıldır, tarihte ilk kez Hazar Denizi’ni Akdeniz ile birleştiren bir boru hattı girişimiyle ortaya çıktık ve komşularımızla birlikte bunu faaliyete geçirdik. Şimdi, Akdeniz’de Türkiye’nin Ceyhan limanından petrolümüzü çeşitli varış noktalarına, Azerbaycan ham petrolüne önemli ölçüde bağımlı olan çok hassas noktalara taşıyoruz. Bazı ülkelerde Azerbaycan ham petrolünün tüketimi, ihtiyaçlarının %50 veya daha fazlasını karşılıyor. Üç yıldan fazla bir süredir önemli bir gaz tedarikçisi haline geldik. Gaz boru hattımız – Güney Gaz Koridoru 31 Aralık 2020’de faaliyete geçti. Elbette ki, sözleşmeler bundan önce imzalanmıştı ve Avrupalı ortaklarımıza hemen tedarik etmeye başladık. Bundan önce ortaklarımız sadece Gürcistan ve Türkiye idi. Böylece, kısmen Adriyatik Denizi’nin altından geçen 3500 kilometrelik entegre bir boru hattı sistemi olan Güney Gaz Koridoru faaliyete geçtikten sonra Avrupa’ya hemen tedarike başladık.”