Yolcu Tv Haber

Türkiye ile İsrail arasında Suriye üzerinde artan gerginliğin sıcak çatışmaya dönüşmesini önlemek için devreye giren ülkelerin başında Azerbaycan geliyor. Ankara ve Tel Aviv yetkilileri Suriye’deki çatışmasızlık için Bakü’nün ev sahipliğinde yapılan ilk toplantıyı gerçekleştirdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, iki ülke arasında çok iyi ilişkiler olduğunu ve Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşmesi için çalışmaya devam edeceklerini belirtti. Görüşmelerin gidişatı ile ilgili Aliyev “Türkiye ile İsrail arasındaki ilk başarılı uzlaşma bir dereceye kadar Azerbaycan tarafından kolaylaştırıldı. Çünkü iki ülke arasında şu anda yaşananlar ilk kriz değil. Yakın geçmişteki ikinci kriz. İlk kriz sırasında ülkeleri yakınlaştırmak için aktif bir rol oynadık’’ ifadelerini kullandı.

Azerbaycan’da düzenlenen Türkiye-İsrail toplantısı bölgesel diplomasi açısından dikkate değer bir gelişmedir. Bu toplantı sadece iki ülke arasındaki ilişkiler açısından değil, Kafkaslar, Ortadoğu ve hatta küresel enerji dengesi açısından da önemlidir.

Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkiler son yıllarda inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. Özellikle 2010’daki Mavi Marmara krizi, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin en düşük seviyeye inmesine neden olmuştu. Ancak, son birkaç yılda bölgesel çıkarların ve yeni jeopolitik gerçeklerin etkisiyle ilişkilerde normalleşme süreci başlamıştır. 2022 ve 2023 yıllarında karşılıklı büyükelçilerin atanması, ticaretin artması ve enerji konularında iş birliği mesajları bu sürecin somut adımları olarak değerlendirilmişti.

Bu görüşmenin Azerbaycan’da gerçekleşmesi ise başlı başına stratejik bir mesaj niteliğindedir. Azerbaycan, Türkiye’nin en yakın müttefiklerinden biri olması, İsrail’le de önemli savunma ve enerji iş birliğine sahip olması ve II. Karabağ Savaşı sonrası bölgede güç dengelerinin değiştiği bir dönemde diplomatik temaslar için sembolik ve stratejik bir aktör olmuştur. Dolayısıyla Azerbaycan, bu iki ülke için “ortak zemin” olabilecek nadir ülkelerden biridir. Bakü’nün bu görüşmede sadece bir ev sahibi değil, aynı zamanda arabulucu ve kolaylaştırıcı bir ülke olarak konumlanmıştır. Türkiye ve İsrail ile olan güçlü ilişkileri sayesinde bölgesel barış ve istikrar için diplomatik güven ortamı oluşturmuştur. Bu gelişmeler Azerbaycan’ın sadece enerji ve savunma değil, diplomasi alanında da yükselen rolüne işaret ediyor.

Toplantı, Suriye’de istenmeyen olayların önlenmesi ve bölgede istikrarın sağlanması amacıyla yapıldı. Yetkililer, bu mekanizmanın kurulması için çalışmaların devam edeceğini belirtti. Milli Savunma Bakanlığı görüşmeyle ile ilgili yaptığı açıklamada, “İsrail’in Batı Şeria’daki yasa dışı yerleşim faaliyetlerini sürdürmesinin yanında bölge ülkelerine saldırıları durdurmaması bölgemizin istikrar ve barışına zarar vermektedir. Suriye’nin toprak bütünlüğüne zarar vermeye, güvenlik ve istikrarını bozmaya yönelik provokasyon amaçlı saldırılarını sürdüren İsrail, bunu bir an önce sonlandırmalıdır.  Bölge güvenliğinin tesisi için İsrail’in yayılmacı ve işgalci tavrından vazgeçmesi, uluslararası toplumun ise bu hukuksuzluğa engel olma sorumluluğunu üstlenmesi gerekmektedir’’ ifadelerini kullandı.

Bu görüşmenin en büyük kazanımı belki de Türkiye ve İsrail arasında iletişim kurulabilecek kanalların açılması olmuştur. Bu gibi diplomatik temasın, Suriye’de kontrollü bir istikrar sürecine katkı sağlayabilmesi Türkiye’nin hem İsrail hem Arap dünyasıyla olan denge politikasını güçlendirebilmesi, Tel Aviv’in güvenlik kaygılarına karşı dolaylı çözümler üretilmesi ve Şam’ın yeni yönetimin en azından kendi pozisyonunu anlatma fırsatı bulması açısından da önemlidir. Türkiye, Filistin konusunda duyarlılığını sürdürüyor ve bu konuyu açık bir şekilde görüşmede gündeme getiriyor. İsrail ise güvenlik eksenli yaklaşımını koruyor. Ancak bu görüşme tarafların, görüş ayrılıklarını yönetilebilir kılmak için diplomatik nezaket ve stratejik dil kullanmalarını sağlıyor.

Azerbaycan’ın bu görüşmede pasif bir ev sahibi değil, aktif bir stratejik denge unsuru olarak rol alması, üçlü diplomatik bağ kurulması açısında da önemli bir gelişmedir. Türkiye-İsrail-Azerbaycan ekseni, bölgede yeni bir diplomasi mimarisi oluşturuyor. Enerji ve savunma bağlamında entegrasyon merkezi olması açısında Azerbaycan, Türkiye ve İsrail’in çıkarlarını teknik düzeyde bir araya getiriyor. Bakü’deki Türkiye-İsrail görüşmesi, sadece ilişkilerin normalleşmesinden ibaret değildir. Bu görüşme bölgesel pragmatizmin ve jeopolitik esnekliğin göstergesidir. Bunun yanında enerji, savunma ve güvenlik merkezli yeni bir ortaklık zemininin oluşturulması açısında da önemli bir gelişmedir. Azerbaycan ise bu sürecin sadece ev sahibi değil, aktif aktörü olarak yeni rolünü pekiştirmiştir. Önümüzdeki dönemde bu süreçlerin, ticaretten teknolojiye, güvenlikten diplomasiye kadar birçok alanda kurumsal bir çerçeveye oturtulmasının masaya yatırılması da stratejik hedeflerin belirlenmesi katkı sunacaktır.