Tarhoncu Ahmet Paşa, 1652 Haziran’ında sadrazamlığa tayin olunduğunda, mali bir kriz vardı. Yıllık bütçe açığı 120 milyon civarındaydı. Ahmet Paşa, yeni vergiler koydu, bazı vergilerin nispetini artırdı. Bazı saray mensuplarının aylıkları başta olmak üzere, bazı kalemlerde kısıtlamalar yaptı. Yardımcılarını “hatır için iş yapılma” ması ve “atamalarda kanuna bağlı kalınması” yolunda uyardı, “Hocazade Mes’ud ve sair […]
Tarhoncu Ahmet Paşa, 1652 Haziran’ında sadrazamlığa tayin olunduğunda, mali bir kriz vardı. Yıllık bütçe açığı 120 milyon civarındaydı.
Ahmet Paşa, yeni vergiler koydu, bazı vergilerin nispetini artırdı. Bazı saray mensuplarının aylıkları başta olmak üzere, bazı kalemlerde kısıtlamalar yaptı. Yardımcılarını “hatır için iş yapılma” ması ve “atamalarda kanuna bağlı kalınması” yolunda uyardı, “Hocazade Mes’ud ve sair ilmiye mensuplarının görevlerini ne kadar rüşvetle elde ettiklerini gösteren bir defter yazıp (çocuk) padişah adına Valide Turhan Sultan’ a gönderdi.
Ahmet Paşa, (Osmanlı’da) ilk kez devlet bütçesini de yaparak, “maliyeyi ıslah çalışmaları, birçoklarını, özellikle Harem7i memnun etmemişti.” Aleyhindeki şikayetler sonunda, sadrazamlığının dokuz ayı biterken Vezirazamlıktan düşürülüp boğdurularak öldürülmüştür…
Burada, o dönemdeki rüşvetten, kısaca bahsedilecektir. Dönemin devlet erkanından Koçi Bey, padişaha sunduğu Risalesi’ nde, rüşvetle “Devlet_i Aliyye harab oldu” demiştir.
O dönemde, “Önemli bir makama geçmek isteyen kimse, üst makama veya veya Harem’ e hediye adı altında… rüşvet vermek zorundaydı. “Makamların bir rüşvet tarifesi bile vardı. Bir kişinin rüşvet olayı kayda geçmiştir:
Halka zulüm yapan “Birecik sancakbeyinin kethüdası Kürd Mehmed,” görevinden atılmıştı. İstanbul’a gelen o adam, rüşvet vererek, Birecik sancakbeyliği” ne atanmıştı.
“Yolsuzlukları yüzünden oradan da kovulunca, İstanbul’ a geldi. Zengince bir saraylı hatunla evlendi, onun yardımıyla servet sahibi oldu ve gösterişli bir hayat sürmeye başladı. Murabacılardan (tefecilerden) yüzde yüz faizle 6 000 000 akça borç alıp rüşvetle Mora valiliğini elde etti.” (1)
Bu ibretlik parçaya iki üç cümle ekleyeceğim: 1820’lerdeki Yunan isyanının Mora’da patlak vermesinde, Kürd Mehmed gibi valilerin de payı olmalıdır. Osmanlı ahlakının çöküşü, Mütareke döneminde dibe vurmuştur. Bura rağmen, bazı tarihçi siyasetçiler ile ahlakçılar, ahlakımızın cumhuriyet devrimleriyle sarsılmış olduğunu ileri sürmüşlerdir.
1. Devlet_i Aliyye, Halil İnalcık, 2015, İstanbul, sf. 17-21
Bir yanıt yazın
Yorumlar (0)