Öncelikle NATO-Ermenistan ilişkileriyle başlamak istiyorum.Ermenistan, CSTO üyesi ve Rusya nedeniyle NATO üyeliği düşünmüyor. İran’la olan iyi ilişkileri, NATO’ya üyeliğini engelliyor. NATO’nun üyelerinden birinin Türkiye olması, Ermenistan’ın NATO imajını zedeliyor.
Ermenistan’da Türkiye sıklıkla Ermenistan’ın NATO ile işbirliğini engellemekle suçlanıyor. Ancak Ermenistan diğer bir NATO üyesi olan Yunanistan’la iyi ilişkilerini sürdürüyor. Hatta ermeni subaylar, yunan askeri akademilerinde eğitiliyor. Ermenilerin yüzde 45i NATO’ya katılmaya karşı çıkarken yüzde 40’ı lehindedirler. Kocharyan, AB üyeliğini reddetti.
Ermenistan’la ilgili ikinci konu Dağlık Karabağ sorunu. Türkiye ve Azerbaycan, Ermenistan’a sınırlarını 1993’te kapattı (Ermenistan için ekonomik gelişmenin yavaşlaması sonucu doğurur). Ermenistan’ı ise Rusya destekliyor. Hatta Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı, Ermenistan üzerinden geçmesin diye Gürcistan üzerinden dolambaçlı olarak geçiyor.
Karabağ sorununun tarihine bakarsak Ermeniler Karabağ’ın kendilerine tarihi olarak ait olduğunu gösteren antik metinler sundular. Azeriler de Shusha kentinde karabakh hanlığı (Azeri kültürel-politik merkezi) olduğunu savundular. Stalin, önce Karabağı Ermenistan’a sonra da Azerbaycan’a verdi.1923e kadar Karabağ, Azerbaycan Sovyet sosyalist devletine bağlı.
1936 ve 1977 anayasaları da bunu onayladı. Ancak 1980’deki glasnost politikalarıyla (Sovyetler birliği dağılana kadar Sovyetlerin son yıllarında uygulanan politikalar) Karabağ’ın Azerbaycan’ın bölgesi olarak bakılması son buldu. Glasnost, fikir ve ifade özgürlüğü ve ekonomik olarak dışarıya açılmaktır.
Diğer bir konu ise Ermeni soykırımı. Obama 2008’deki seçim kampanyasında Ermeni soykırımının tanınması konusunda Ermeni diasporasına vaatler verdi. Ancak Türk-Amerika ilişkilerinin iyi olması nedeniyle Obama sözünü tutmadı. Türkiye-ermeni sınırları açılırsa Rusya’nın Ermenistan üzerindeki etkisi zayıflar.
Türk-Ermeni ilişkilerine gelirsek Türkiye, Ermenistan’ı 1991’de tanıdı. Ancak Azerbaycan’a dağlık Karabağ’da destek vermek için 1993 yılında Türkiye, Ermenistan sınırını kapattı. 2008-2009da Türkiye Ermenistan’la ilişkilerini düzeltmek istese de Azerbaycan’ın baskısıyla bu girişim başarısızlığa uğradı.
Türk-Ermeni ilişkileri düzelmezken Türklerin Ermenilere saldırması mümkün gözükmüyor. Çünkü birincisi, Ermenistan, CSTO üyesidir ve Rusya da Ermenistan’ın garantör ülkesidir. İkincisi, NATO ve Amerika’nın Türkiye’nin yanında yer alıp da Rusya’yı karşısına alması beklenmiyor. Üçüncüsü, Türkiye’nin Suriye, Yunanistan’la Akdeniz adaları ve Kıbrıs, Amerika’yla ilişkilerin bozulması gibi başka sorunları var. Böylece Türkiye, Ermenistan’a saldırmaya veya yakınlaşmaya uygun değil. Azerbaycan için Türkiye ile ortaklık, Rusya-Ermeni ortaklığına bir denge. Türkiye için ise Azerbaycan-Türkiye ortaklığı Hazar denizi havzasından enerji akımının bir garantisi.
Son olarak Rusya-Ermeni ilişkilerine gelirsek Rusya, Ermenistan’ın enerji ve askeri güvenlik garantörü. Ancak dağlık Karabağ’daki sorunu bitirmek istemiyor. Çünkü eski iki Sovyet devleti (Ermenistan ve Azerbaycan) üzerinde kontrol kurmak ve silah satışı yapmak istiyor.
Yorumlar (0)