M.Gökhan Özçubukçu Yazdı: Gürcistan’da Bir İlk: Parlamentonun Seçtiği İlk Cumhurbaşkanı

M.Gökhan Özçubukçu / Uluslararası İlişkiler Uzmanı 

Gürcistan tarihinde ilk kez, cumhurbaşkanı halk tarafından değil, Seçim Kurulu tarafından seçiliyor. Cumhurbaşkanlığı için tek aday, iktidardaki Gürcü Rüyası tarafından desteklenen Halkın Gücü partisinin üyesi olan eski futbolcu Mikheil Kavelashvili Cumhurbaşkanlığına adaydı. Kavelashvili’nin adaylığı, Gürcü Rüyası’nın fahri başkanı, milyarder Bidzina İvanişvili tarafında gösterilmişti. Muhalefet, Kavelashvili’yi ‘‘önde gelen bir Batı karşıtı’’ olarak adlandırıyor.

Güney Kafkasya’da tansiyon dinmiyor. Gürcistan’da 26 Ekim’de yapılan parlamento seçimleri sonucu iktidardaki Gürcü Rüyası partisinin seçimi kazanması sonucunda protestolar devam ederken bu kez de Cumhurbaşkanlığı seçimlerini sonucu dinmeyen tansiyon daha da yükseldi. Gürcistan’da 2017 tarihinde Anayasa değişikliği sonucunda Cumhurbaşkanını halk değil 300 kişilik Milletvekili, Belediye Temsilcileri ve Bölgesel Konsey Üyelerinden oluşan ‘‘Parlamento Seçim Kurulu’’ tarafından seçilmesine karar verilmişti. Seçim kurulu, Gürcistan Parlamentosu'nun 150 üyesi, sırasıyla Acara ve Abhazya Yüksek Konseyleri’nin 21 ve 20 temsilcisi ve yerel yönetimlerden milletvekilleri de dahil olmak üzere 300 üyeden oluşmaktadır. 

14 Aralık tarihinde Gürcistan tarihinde ilk kez 300 kişilik seçim kurulu tarafından 6. Cumhurbaşkanı seçildi. Seçim kurulundaki 224 oyu alarak iktidardaki Gürcü Rüyası partisinin adayı eski milli futbolcu ve milletvekili olan Mikheil Kavelashvili Gürcistan Cumhurbaşkanı oldu. Oylama, Gürcistan Merkez Seçim Komisyonu tarafından Parlamento binasında yapıldı.

Parlamentoda Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılırken protestocu muhalefet grupları ise sabah saatlerinden itibaren parlamento binası önünde gösterisi düzenlemeye devam etti. Protestocular, 28 Kasım’dan bu yana devam eden protestolarda dövülen göstericilerin fotoğraflarından oluşan bir kolaj hazırladı ve parlamentonun önüne büyük bir pankart astı. Yeni seçilen Cumhurbaşkanı Kavelaşvili’nin diploması olmadığını ve futbolcu olduğunu iddia eden muhalefet grupları sık sık ‘‘Kavelaşvili, futbol oynayalım’’ sloganını attı.

Mihail Kavelaşvili Kimdir?

Futbolculuk kariyerinde başarılı bir kariyere sahip olan 53 yaşındaki yeni Cumhurbaşkanı, İngiltere Premier Lig ekibi Manchester City'nin yanı sıra İsviçre Süper Ligi’nde de birçok takımda forma giyerek forma giyen Kavelaşvili İlk kez 2016 yılında Gürcü Rüyası’nın bir üyesi olarak parlamentoya seçildi ve 2022’de Gürcü Rüyası'’la ittifak kuran ve güçlü Batı karşıtı söylemiyle tanınan Halkın Gücü siyasi hareketini kurdu. Kavelaşvili ayrıca, fonlarının %20’sinden fazlasını yurtdışından alan kuruluşların ‘‘yabancı etki yasası’’ olarak tartışmalara geçen ve protestolara neden yasanın hazırlamasında etkin olan bireylerden olmuştu. 

Muhalefet Seçimleri Tanımıyor

İstikrarsızlığın ve aşırı kutuplaşmanın sürdüğü ülkenin son parlamento seçimleri konusunda tartışmalar devam ediyor. 26 Ekim’deki seçimlerde, Gürcü Rüyası %54 oy alarak ezici bir zafer ilan ederken, dört iş birliği yapan muhalefet gücü %38 oy almıştı. Uluslararası gözlemciler ve muhalefet, sonucun yaygın usulsüzlükler ve oy pusulası hileleri ile hatalı olduğunu söyleyerek itiraz ettiler. Cumhurbaşkanı Zurabishvili, seçimlerin Rusya’nın yardımıyla çalındığını söyledi ve parlamentoyu ve dolayısıyla seçim kurulunu gayri meşru olarak görüyor.

Muhalefet, seçim sonuçlarını tanımadıklarını belirterek seçim sürecine karşı çıkarak halkı sokağa çağırmış ve protestolarını sürdürüyordu. Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili, parlamentodaki Cumhurbaşkanlığı seçiminin kendisi için meşru olmadığını belirterek, ‘‘bu arada ben hiçbir yere gitmiyorum, makamı kimseye bırakmayacağım. Buradayım ve burada olacağım’’ açıklaması yapmıştı. Zurabişvil’'nin açıklamalarını eleştiren Gürcistan Parlamentosu Başkanı Şalva Papuaşvili ise yeni seçilen Cumhurbaşkanının yemin töreninin 29 Aralık’ta yapılacağını söylemişti.

Muhalefet, seçimlerin Gürcistan için Avrupa Birliği (AB)’ye katılım umutlarına bir darbe, Rusya’nın ise zaferi olarak nitelendirdiği süreçte iktidar partisinin denetimini sıkılaştırmasının önünün açıldığını ifade ediyor. Muhalif partiler Rusya’nın yardımıyla 26 Ekim’de yapıldığı gibi yine hile yapıldığı iddiasını sürdürüyor. Görev süresi dolan Cumhurbaşkanı Salome Zourabichivili ise parlamento oturumlarını boykot ediyor ve seçimlerin yeniden yapılmasını talep ediyor. Batı yanlısı Salome Zourabichvili pazartesi günü sona erecek altı yıllık görev süresinin ardından görevinde kalacağını söyleyerek, yeni bir seçim yapılana kadar kendisini tek meşru lider olarak tanımlıyor. 

Gürcistan Rusya’ya Doğru mu Kayıyor?

Rusya, 2008 yılında Gürcistan ile kısa bir savaşa girdi ve bu savaş, Moskova'nın Güney Osetya ve Abhazya olmak üzere iki ayrılıkçı bölgeyi bağımsız olarak tanımasına ve buralardaki Rus askeri varlığını artırmasına yol açmıştı. Muhalifler servetini Rusya’da kazanan milyarder Bidzina İvanişvili tarafından kurulan Gürcü Rüyası’nı giderek otoriterleşmek ve Moskova’ya doğru eğilim göstermekle suçluyor.

Parlamento seçimlerin ardından haftalarca süren sokak protestolarının ardından Gürcistan’daki kriz daha da derinleştiğini görüyoruz. Ülkede Cumhurbaşkanı’ndan daha güçlü bir konumda bulunan ve Gürcü Rüyası partisinin üyesi olan Başbakan, Gürcistan’ın Avrupa Birliği üyeliğine yönelik çalışmalarını askıya alacağını söyleyerek bir başka protesto dalgasına yol açmıştı. 

Ekim ayındaki tartışmalı seçimden bu yana Gürcistan krize sürüklendiği ve ülkede aşırı kutuplaşmanın olduğu görülüyor. Gürcistan’ın AB ile ilişkileri son aylarda ciddi şekilde kötüleşti. Brüksel, Gürcistan’ın otoriter önlemlere başvurduğunu ve Rusya yanlısı tutumlar benimsediğini ileri sürüyor. 

Seçim kurulunda muhalefet üyeleri olmasına rağmen oylamaya katılmayı reddettiler. Ve sadece bir aday olduğu için ikinci tur olasılığı da bulunmuyor. Yeni seçilen Cumhurbaşkanı beş yıllık bir süre için seçildi ve yemin töreni 29 Aralık’ta yapılacak. Güney Kafkasya bölgesinin istikrara ve barış ortamına kavuşması beklenirken, Gürcistan’da parlamento seçimleri sonucu ortaya çıkan tablo şimdi de Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile kendini gösteriyor. Yaşanan gelişmeler hem bölgesel hem de küresel anlamda büyük önem taşıyor. Bir taraftan Batı yanlısı muhalefet diğer taraftan Rusya politikalarını savunduğu söylenen iktidar arasında sıkışan ülkede kaos ortamı bir süre daha güncelliğini koruyacak gibi duruyor.