Prof.Dr. Hamit Ersoy Yazdı: Bandar Seri Begavan Büyükeçiliği’nin Brunei Sultanlığı’ndaki Kamu Diplomasisi ve Kültürel Faaliyetleri

*Prof. Dr. Hamit Ersoy

Tarihsel Arkaplan

Brunei’nin, 518 yılında komşularıyla yoğun bir temas halinde olduğu Çin kaynaklarında yer bulmaktadır. İslam’ın Brunei’de evvelce yayıldığı bilinmekle birlikte, Brunei’nin ilk sultanı olacak olan Awang Alak Betatar’ın bir Johore (eski Singapur) prensesiyle evlendiği,1368’de İslam’ı kabul etmesi ve ardından günümüz Brunei’sine gelip yerleştikten sonra Sultan Muhammet Şah adını almasıyla Brunei’de İslam kök salmaya başlamıştır. 5. Sultan Bolkiah ve 9. Sultan Hassan’ın yaşadığı 15. ve 16. yüzyıllarda dünyanın en büyük üçüncü adası olan Borneo adasının tamamı ve Filipinler’in önemli bir kısmında İslam tek hâkim din haline gelmiştir. Ancak 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batılı sömürgeci güçlerin bölgeye girmesiyle Brunei zaman içinde küçülmüş ve yaklaşık Sinop ilimizin yüzölçümü kadar olan bugünkü halini almıştır. Brunei’nin 1888’de imzalanan bir anlaşma ile İngiliz sömürgesi haline gelmesiyle gün geçtikçe toprak yitiren Brunei’de dönemin sultanı 25. Sultan Haşim Celilül Alem Akameddin 15 Mayıs 1903 tarihinde Halifelik makamına müracaat ederek, Sultan II. Abdülhamid’e yardım talebiyle bir mektup göndermiştir. Ancak sözkonusu mektubun Singapur’da İngilizlerin eline geçmesiyle yardım talebini Osmanlı Devletine ulaştıramayan Brunei, 1984’te bağımsızlık bahşedilene dek İngiliz sömürgesi olarak kalmaya mahkûm olmuştur.

1 Ocak 1984 tarihinde, bağımsızlığını aldığı gün Turgut Özal hükümeti tarafından tanınan Brunei ile karşılıklı diplomatik temsilciliklerin kurulması, ancak 2013 yılı sonunda ülkemizin Bandar Seri Begavan Büyükelçiliğinin açılmasıyla, Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde mümkün olabilmiştir. Müteakip aylardaise Brunei Sultanlığı, Ankara Büyükelçiliğini açmış ve diplomatik temsilcilikler marifetiyle ikili ilişkilerde yeni bir döneme girilmiştir. Büyükelçiliklerin karşılıklı tesisine kadar, resmi ilişkiler Kuala Lumpur Büyükelçiliğimiz ile Brunei’nin Amman Büyükelçiliği kanalıyla sürdülegelmiştir.

Kültürel Diplomasi Faaliyetleri

Hem yönetimin hem de halkın ülkemize müzahir olduğu Brunei’de, Bandar Seri Begavan Büyükelçiliğimizin kültürel diplomasi alanındaki faaliyetlerine geçmeden, mevcut kimi kısıtların dikkate getirilmesinde yarar olabilecektir. Ülkemizden takribi 10.000 kilometre uzaklıkta ve yalnızca 450.000 kişilik nüfusuyla küçük bir pazar olarak karşımıza çıkan Brunei, Türk yatırımcıların radarında bulunmadığından, mevcut ilişkilerimiz ağırlıklı olarak eğitim ve kültür işbirlikleri kanalıyla orta ve uzun vadede ekonomik işbirliğine yayılma hedefiyle bir altyapı inşası sürecindedir.

Büyükelçiliğimiz düzenli olarak gazetelerde yayınlanan makaleler ve beyanatlar, radyolarda yayınlanmak üzere verilen demeçler ve televizyonlarda yayınlanmak üzere verilen röportajlarla kamuoyunu bilgilendirmekle kalmamakta, ahiren yürütülen organik yaklaşımla gerek resmi makamlar gerekse kamuoyuyla adeta bir diyalog sürdürmektedir.

Her yıl düzenli olarak Brunei’nin bağımsızlık günü, Sultan Hassanal Bolkiah’ın doğum günü, Ramazan ve Kurban Bayramı vesileleriyle radyolarda demeçlerimiz düzenli olarak yayınlanmakta, bütün faaliyetlerimiz sırasında devlet televizyonu olan Radio Television Brunei (RTB) ile gerçekleştirilen röportajlarımız yayınlanmaktadır.

Örneğin bu amaçla Türkiye-Brunei ilişkilerinin gelişiminin ülkemiz bakış açısıyla nasıl görüldüğünü, son yıllarda ivme kazanan ilişkilerimizi ve gelecekteki işbirliği potansiyelini konu alan «Marking 37 Years of Diplomatic Ties» (Diplomatik İlişkilerin 37. Yılını Kutlarken) başlıklı kapsamlı bir makale kaleme alınmış, sözkonusu makalenin Brunei’nin en çok satılan basılı ve dijital gazetesinde yayımlanması yoluyla Brunei halkının tamamına ulaşılmıştır.

Brunei’de basın faaliyetleri oldukça kısıtlı da olsa, Büyükelçiliğimiz basın temsilcileriyle dostane ilişkilerini muhafaza etmekte, böylelikle ülkemizin tanıtımına katkı sağlama noktasında yerel medyadan azami ölçüde istifade etmeye devam etmektedir. Bu kapsamda, 24 Mart 2024 tarihinde Brunei’de mukim gazete ve televizyon temsilcileri Büyükelçiliğimiz rezidansında ağırlanmıştır. Buluşma esnasında çeşitli ulusal ve yerel medya temsilcilerinden müteşekkil bir heyete ülkemizdeki basın yayın faaliyetleri, Büyükelçiliğimizin kültürel faaliyetleri ve planlamaları ile ülkemizdeki güncel gelişmeler hakkında bilgi verilmiş ve katılımcıların soruları cevaplandırılmıştır.

Brunei halkının çok büyük bir bölümü ülkemizi yakinen tanımakta, Türk kültürü ile mutfağına yoğun ilgi duymaktadır. Mutfağımıza duyulan ilgiden hareketle Büyükelçiliğimiz, Brunei’de düzenli olarak mutfak atölyesi çalışmaları gerçekleştirmektedir. Mutfağımıza ilgili Bruneili gençlerden Büyükelçilik Instagram sayfamızı takip ederek gönderilerimizi beğenen ve etkinliğe katılmak isteyenler arasından çekilişle belirlenen 10 kişi, 22 Haziran 2022 tarihinde Büyükelçilik Konutunda ağırlanmış, Büyükelçiliğimiz aşçısı rehberliğinde mutfağımızdan farklı lezzetleri pişirme ve tatma imkân bulmuşlardır. Katılımcılara pişirdikleri yemek ve tatlıları ayrıca aile ve arkadaşlarına götürme olanağı da sağlanmıştır. Etkinlik sonunda tüm katılımcılara birer mutfak önlüğü ve ‘atölye katılım sertifikası’ tevdi edilmiştir. Müteakip atölyelere, toplumun çeşitli kesimlerinden katılımcılar davet edilerek toplumun geneline ulaşılmasına özen gösterilmiştir. Yerel basında geniş bir görünürlük yakalayan sözkonusu etkinliklerimizden birisi, “Laksamana Business College” adlı yüksek öğretim kurumu bünyesinde faaliyet gösteren Aşçılık Okulu’nda gerçekleştirdiğimiz ve Brunei’li Bakanların hanımlarına yönelik olarak tertiplediğimiz Türk Yemekleri Atölye Çalışması olmuştu. Bu doğrultuda, Kasım 2024 için planlanan atölye çalışması ise Brunei’de mukim kadın yabancı misyon şefleri ve misyon şefi eşlerine yönelik olarak gerçekleştirilecektir.

Brunei’de, 2021 yılında KOVİD-19 pandemisi tedbirleri nedeniyle bütün sosyal etkinlikler durdurulmuştu. Kısıtlamalar 2022 yılının yaz aylarında kademeli olarak kaldırılmaya başlanırken, Büyükelçiliğimiz de kamu diplomasisi ve kültürel tanıtım faaliyetlerine hız vermiştir. Bu çerçevede, Brunei’de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız vesilesiyle verilen resepsiyonun yanı sıra; 28 Ekim-5 Kasım 2022 tarihleri arasında Büyükelçiliğimiz Brunei Radisson Hotel işbirliğiyle dokuz gün süren bir “Türk Kültürü ve Yemekleri Festivali” tertiplemiştir. Onur konuğu olarak Adalet Bakanı işlevini gören Brunei Kraliyet Savcısı’nın ağırlandığı festivalin açılış töreni, 28 Ekim 2022 tarihinde Radisson Hotel ev sahipliğinde kordiplomatik, ülkenin önde gelen iş insanları, STK temsilcileri ve basın mensuplarının katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Festival boyunca Büyükelçiliğimizde görevli aşçımızın gözetiminde ve Hanımefendi Sayın Emine Erdoğan’ın inisiyatifleriyle basımı yapılan “Asırlık Tariflerle Türk Mutfağı” kitabındaki tarifler ışığında hazırlanan yöresel lezzetlerimiz anılan otelin akşam yemeği menüsü olarak Brunei halkının beğenisine sunulmuştur. Festival süresince akşam yemeklerinde Kültür ve Turizm Bakanlığımız, Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Türk Hava Yolları ile Royal Brunei Airlines’ın sponsorluklarıyla Brunei’ye getirilen sanatçılarımızca Ney dinletisi ile geleneksel Ebru ve Tezhip sanatlarımızın icrası ve sergisi yapılmış, sanatçılarımızın performansları katılımcılardan büyük beğeni almıştır. Sanatçılarımızın performanslarının yanısıra Büyükelçiliğimiz envanterinde bulunan “Sunrise and Sunset in Türkiye” isimli fotoğraf sergisi de festival boyunca anılan otelin lobisinde sergilenmiştir. Festivale katılarak akşam yemeğinide yiyen misafirler arasında yapılan çekilişle bir talihliye Türk Hava Yolları tarafından İstanbul’a gidiş dönüş bileti hediye edilmiştir. 9 gün süren festival kapsamında yaklaşık 1000 kişinin Türk yemeklerinden oluşan akşam yemeği menüsünü yemek üzere otele geldiği öğrenilmiştir. Sözkonusu sanat performanslarından aynı dönemde tertiplenen Cumhuriyet Bayramı resepsiyonlarımızda da azami ölçüde istifade edilmiştir.

Pandemi tedbirlerinin tamamen kaldırılmasıyla birlikte Büyükelçiliğimizin kültürel faaliyetleri, 2023 yılı başında organize edilmeye başlanan Türk Sineması Günleri etkinlikleriyle hız kazanmıştır. Her ayın son çarşamba akşamında organize edilen bahse konu etkinliğimizde sayısı 30-50 arasında seyreden katılımcılara  Kançılarya binamızda oluşturulan imkanlarla, Türk Sinemasından seçilen İngilizce alt yazılı filmler sergilenmekte ve Türk Sinemasının gelişimi ile filmlerimiz hakkında bilgi verilmektedir. Görev bölgemiz Brunei’de film ve dizilerimizin büyük beğeni topladığı bu vesileyle not edilmelidir.11 Büyük beğeni toplayan ve ilgi gören film gösterimlerimiz Ramazan ayı dışında kesintisiz olarak iki yıldır sürdürülegelmektedir.

Ayrıca, Osmanlı veya Türkiye’ye ait hiçbir tarihi eserin bulunmadığı Brunei’de, başta kamu personeli olmak üzere Brunei vatandaşlarının Türk kültürüne ilgisini karşılıksız bırakmamak adına, ülkemizi hatırlatacak kalıcı bir eser bırakma düşüncesiyle hazırlanan bir TİKA projesi kapsamında Brunei’nin Hanım Sultan’ın (Kraliçe unvanına tekabül etmektedir) himayesinde bulunan ve engellilere yönelik eğitim veren Pusat Ehsan Kampüsü’nde yer alan camiinin iç duvar ve kubbe süslemeleri İznik Çinileri kullanılarak tamamlanmıştır. Böylelikle Sultan Ahmet Camii (Blue Mosque) sayesinde uluslararası üne sahip mavi çinilerimizin Türkiye’ye olan ilgiyi daha da artıracağı öngörülmektedir. Resmi açılışı başta Prens Metin ve annesi olmak üzere birçok bakan ve büyükelçinin katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir.

Büyükelçiliğimiz eşgüdümünde, YEE ile Okçular Vakfı’nın desteğiyle Brunei’de Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Savunma Bakanlığı ve Eğitim Bakanlığıyla eğitim protokolleri imzalamak suretiyle öğrenci, subay ve sivil toplum kuruluşu mensuplarına Türk okçuluğu eğitimi veren ve böylece ülkemizin tanıtımına önemli katkı sağlayan Ar-Rafi Okçuluk Akademisi’ne katkılarımız artarak sürmektedir.13 Akademinin gerçekleştirdiği açılış ve diploma tevdi törenlerine Büyükelçiliğimizce de istisnasız iştirak edilmiştir. Anılan akademi tarafından bugüne kadar yaklaşık 560 Brunei Kraliyet Ordusu Subayına, 950 Eğitim Bakanlığı bünyesindeki öğrenciye, 8500 Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı etkinlikleri çerçevesinde başvuran vatandaşa ve gerisi kamuya açık kurslara kayıt yaptıran vatandaş olmak üzere ülke nüfusunun %3’üne denk gelen 15.000’i aşkın sporsevere Türk okçuluğu katılım sertifikası verilmiştir.

Brunei’de Büyükelçiliğin son dönemde en çok öne çıkan kültürel faaliyetlerinden biri de şüphesiz giderek yaygınlaşan Türkçe dil kursları olmuştur. 2021 yılında planlanan ancak ülkedeki sert pandemi tedbirleri sebebiyle yoğun talebe rağmen başlatılamayan yüz yüze Türkçe dil kursları, Ağustos 2022’de tedbirlerin kaldırılması sonrasında YEE Kuala Lumpur ofisinin işbirliğiyle 9 Eylül 2022 tarihi itibariyle Büyükelçiliğimiz bünyesinde gönüllü bir Türkçe okutmanı marifetiyle başlatılmıştı. Aradan geçen süre zarfında, Büyükelçiliğimizin girişimleriyle YEE ile Brunei’de bulunan başlıca üniversitelerden Brunei Sultan Şerif Ali İslam Üniversitesi (UNISSA) arasında 05 Ekim 2022 tarihinde, Brunei Teknik Üniversitesi (UTB) ile 15 Aralık 2022 tarihinde, Brunei Teknik Eğitim Enstitüsü (IBTE) ile 16 Ocak 2023 tarihinde iş birliği Mutabakat Zabıtları imzalamıştır. Ekim 2024 itibariyle Brunei Darusselam Üniversitesi (UBD), UTB, UNISSA, IBTE, KUPU-SB üniversitelerinde akademik personele ve öğrencilere yönelik seçmeli ders olarak verilen Türkçe derslerimizin yansıra Başbakanlık, Savunma Bakanlığı, Temel Kaynaklar ve Turizm Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Din İşleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Brunei Tarih Merkezi gibi kamu kurumlarında ve/veya bağlı kurumlarında olmak üzere toplam 14 ayrı kurumda Türkçe derslerimiz devam etmektedir.14 Ekim 2024 itibariyle öğrenci sayımız 600’ü geçmiştir.

Ayrıca, Brunei üniversitelerinde seçmeli ders olarak müfredata yerleştirilen Türkçe’nin teşviki, YTB’nin Türkiye burslarının tanıtımı ve değişim programları yoluyla Ülkemiz üniversitelerinin tercih edilmesinin sağlanması amacıyla üniversitelerin oryantasyon haftasında Büyükelçiliğimiz büyük ilgiyle takip edilen bir “Türkçe ve Türkiye Tanıtım Günü” programı düzenlemektedir. Nitekim bu çalışmalar marifetiyle Brunei’liler için ilk kez hem bireysel hem de kurumsal düzeyde Türk üniversitelerine ilgi artmış ve ülkemiz eğitim amacıyla gidilebilecek ülkelerden biri haline gelmiştir. Her yıl zorunlu stajlar başta olmak üzere burslu veya burssuz olarak, ülkemizdeki üniversitelere kayıtlı Brunei’li öğrencilerin sayısı artmaktadır.

Büyükelçiliğimizin Brunei’de kamu diplomasisi alanında en son hayata geçirdiği kültürel faaliyet, Brunei kütüphanelerinde Türkiye hakkında yazılmış kitaplardan müteşekkil Türkiye Köşeleri’nin açılması olmuştur. Bir süredir planlanan “Brunei Üniversitelerinde ve Şehir Kütüphanesinde Türkiye Köşesi” Projemizin hayata geçirilmesi için gerekli kitaplar nihayet 2023 yılında TİKA’dan temin edilmiştir. Bahsekonu kitapların, yukarıda evvelce anılan Brunei üniversitelerinin kütüphanelerinde ve Brunei Şehir Kütüphanesinde açılacak Türkiye Köşelerine törenle teslimi yapılmıştır.

Türkiye ve kültürü hakkındaki farkındalık arttıkça farklı kurumlardan çeşitli talepler gelmeye başlamıştır. Bu çerçevede Osmanlı sarayında resmi yazışmalar için kullanılan Rik’a Hüsn-ü Hattını öğrenme talebi Büyükelçiliğimize ulaşmış olup talebi karşılamak üzere Ekim 2024 itibariyle, Brunei’de öne çıkan üç önemli kurum olan Brunei Tarih Merkezi, Yayasan Sultan Haji Hassanal Bolkiah Vakfı ve Miftah An-Nur Uluslararası İslam Okulu’da ayrı ayrı Hüsn-ü Hat kursları icra edilmektedir.

Aynı şekilde Türk Yemekleri ve Kültür Festivaline ve Atölye çalışmalarına katılanların artmasıyla toplumda Türk yemeklerine ilgi gittikçe artmaktadır. Bunun üzerine mezkur talebi en iyi karşılama yolunun Türk mutfağını televizyona taşımak olduğunu değerlendirerek Brunei’deki kamuoyunun ilgi ve beklentisinin bilincinde olan Devlet televizyonu olan RTB ile yaptığımız görüşme olumlu sonuçlanmasının ardından bir yıldır her ayın son Cumartesi günü Gün Ağarırken (Rampai Pagi) programında sabah 9:30 civarında Büyükelçi Konutunda çekimleri yapılan Türk Yemekleri Serisi yayınlanmamaya devam etmekteyiz.

Türkiye öncülüğünde UNESCO’ya tescil edilmek üzere başvurusu yapılan Dünya Kahvaltı Günü kapsamında her yıl Haziran ayının ilk Pazar gününde Türk Kahvaltı Günü kutlanmaktadır.18 Brunei’de de Büyükelçiliğimiz Konutunda ilk yıl ülkede mukim yabancı misyon şeflerine ve bu yıl ise Brunei eşrafı, bakan, bakan yardımcıları ve müsteşarlara yönelik olarak gerçekleştirilen Türk Kahvaltı Günü büyük ilgi görmüştür.

Türkiye’nin tanıtımına ve görünürlüğüne katkı sağlamak amacıyla misyonumuzca tertip edilen etkinliklerden birisi de değişik vesilelerle düzenlenen sergilerdir. Cumhuriyet Resepsiyonlarımız başta olmak üzere, konferans, festival vb. etkinlikler sırasında ayrıca Osmanlı Dönemi’nde İnsani Diplomasi Sergisi, Hüsn-ü Hat Sergisi ve Türkiye’de Günbatımı ve Gündoğumu adlı fotoğraf sergisi bunlardan birkaçıdır.

Halklar arası etkileşimi derinleştirmek, sahip olduğumuz ortak değerler konusunda farkındalığı artırmak ve bu doğrultuda geleceğe yatırım yapmak amacıyla Halk Kütüphanesi işlevi gören “Dewan Bahasa dan Pustaka” ile işbirliği halinde ilköğretim öğrencilerine yönelik Türk hikaye anlatıcılığı (storytelling) oturumları düzenlemektedir. Bu oturumlar sırasında Nasrettin Hoca’dan Yunus Emre’ye birçok milli ve kültürel sembolümüz vasıtasıyla ortak değerlerimizin Brunei’nin genç nesilleri tarafından keşfedilmesine imkân sunulmaktadır.

Kamu diplomasisi kapsamında gerçekleştirilen bir diğer etkinlik ise Büyükelçiliğimiz personelince katılım sağlanan kan bağışı etkinliği olmuştur. Etkinlik sırasında kan bağışında bulunan vatandaşlara ve sağlık personeline Türk lokumu ikram edilmiştir. Kan bağışlarının oldukça düşük olduğu ülkedeki tek devlet hastanesine personelimizce kan bağışı yapılmış, kan bağışının önemine dikkat çekilmesi planlanan etkinliğe basın oldukça büyük ilgi göstermiştir.

Öte yandan Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından ülkemize davet edilen Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah tarafından 6-9 Mart 2023 tarihlerinde ülkemize gerçekleştirilen resmi ziyaret, her iki ülkede Büyükelçiliklerin karşılıklı olarak açıldığı 2013 yılından beri devlet başkanları düzeyinde gerçekleştirilen ilk resmi ziyaret olmuştur. Anılan ziyaret kapsamında başta kültür, arşivler ve yükseköğrenim alanında olmak üzere beş anlaşma imzalanmış ve ziyaretle ilgili gelişmeler Brunei gündeminde önemli yer tutmuş, görüşmelerden ve Sultan Bolkiah için düzenlenen sosyal programlardan çok sayıda görsel Brunei gazete ve televizyonlarında günlerce yayımlanmıştır. Sözkonusu ziyaret ile yakalanan olumlu atmosferden, Büyükelçiliğimiz sosyal medya hesaplarıyla da azami ölçüde istifade edilmiş ve yukarıda sunulan etkinlik ve çalışmaların da etkisiyle takipçi sayımız (Instagram uygulaması) son 1 yılda yaklaşık %30 oranında artmıştır.

Ülkemize müzahir Brunei toplumu sadece kamu diplomasisi kapsamında yürütülen faaliyetlerimize ilgi göstermemiş, ülkemizin 6 Şubat 2023 tarihinde karşı karşıya kaldığı ve “Asrın Felaketi” olarak nitelendirilen büyük deprem felaketi sonrası da yanımızda durmuştur. Ülkemizde yaşanan deprem felaketi akabinde Büyükelçiliğimiz tarafından bir bağış kampanyası başlatılmış ve kampanyamıza iş insanlarından öğrencilere uzanan geniş bir yelpazede, çok sayıda Bruneili katkı sağlamıştır.

Söz konusu bağış kampanyamızın ardından ülkemizdeki depremzedeler yararına Brunei Din İşleri Bakanlığı ile Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığının girişimleriyle 14 Mart 2023 tarihinde 3 ay süren bir ulusal bağış kampanyası başlatılmıştır.22 Ayrıca, Sultan Bolkiah da resmi ziyaret sırasında AFAD fonuna kişisel bağışta bulunmuştur.

Sonuç

Brunei Sultanlığı’ndaki tek diplomatik temsilciliğimiz olan Bandar Seri Begavan Büyükelçiliği’nin rutin çalışmaları çerçevesinde siyasi ve ekonomik alanda yapılan çalışmalara yer verilmeyen bu yazıda sadece eğitim ve kültür alanındaki etkinliklere yer verilmiştir. Bahsekonu bu çalışmalar önce gönüllü olarak başlatılan Türkçe dersleri ile kendisini göstermeye başlamış zamanla çeşitlenip yaygınlaştıkça Büyükelçiliğin kendi personeliyle bu faaliyetleri yürütemeyeceği değerlendirmesi yapılarak önce YEE Kuala Lumpur’da yerleşik biriminden alınan destekle, daha sonra YEE personeli bir okutmanın Brunei’de görevlendirilmesiyle yürütülmüştür. Ancak bir okutmanın yerel ihtiyacı tam karşılamayacağı tecrübe edildikten sonra ikinci bir okutman görevlendirilmiştir. Nihayet süreç Aralık 2023 tarihinde Yunus Emre Türk Kültür Merkezi’nin (Brunei YETKM) kurulması ve Brunei makamlarından 13 Mart 2024 tarihinde onay alınmasıyla sonuçlanmıştır. Böylece Ekim 2024 itibariyle her hafta, yaklaşık 40 saat, yüz yüze, en az bir mekânda her yaştan ve her kesimden Brunei vatandaşıyla temas halindeyiz ve halklar arası (people to people) etkileşim içinde olup toplumsal kaynaşmaya katkı sağlamaktayız. Gözlemlerimiz odur ki  “oransal olarak”  Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları dahil yeryüzünde Brunei vatandaşı kadar Türkiye’yi yakından takip eden ve seven ikinci bir halk yoktur.

Büyükelçiliğin doğrudan öncülüğü ve ciddi olarak devam eden desteği ve takibi olmaksızın Yunus Emre Enstitüsü veya diğer kamu kurumlarımızın herhangi bir ülkede rahat ve başarılı bir biçimde faaliyetlerini sürdürmesi ve büyümesi oldukça zor olduğundan kurumlararası uyumun ve eşgüdümün kritik önem arz ettiğinin altı çizilmelidir.

Ayrıca, ‘devlette devamlılık esastır’ ilkesinden hareketle misyon şefi değişiklikleri sonrasında her ülkede kamu ve özel kurumlara verilen taahhütlerin tutulması ve icra edilen faaliyetlerin sürdürülmesi siyasi ve ekonomik ilişkilerin sağlıklı bir biçimde yürütülmesi için kritik önemi haizdir. Bu nedenle dünya genelinde Asya’nın artan önemi çerçevesinde, 2019’da “Asia Anew Initiative” olarak ilan edilen “Yeniden Asya Girişimi”miz kapsamında, Asya-Pasifik ülkelerinde Siyasi, Ekonomik, Eğitim ve Kültür sacayaklarından herhangi birinin noksanlığı halinde uzun vadede kazanım sağlama imkânımızın azalacağı/bulunamayacağı dikkate alınarak, bütüncül bir yaklaşım sürdürülmesi hayati önem taşımaktadır..

Son olarak dünyanın birçok coğrafyasında olduğu gibi Asya-Pasifik’te de sömürgeci geçmişin olumsuz etkilerinden muzdarip ulusların, özellikle küçük ve orta büyüklükteki ülkelerin fark ettikleri “daha adil bir dünya mümkündür” ve “dünya beşten büyüktür” tezlerinin savunucusu olarak ‘Türkiye’yi keşfi’ yabana atılmamalı ve değeri bilinmelidir. Bu düşünceden hareketle ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi, derinleştirilmesi ve sürdürülebilir hale getirilmesi için devleti temsil eden herkesin söz ve eylem birliği sağlanmalı, kararlılıkla ‘kazan-kazan’ yaklaşımıyla hareket edilmeli ve Türkiye’nin küresel bir güç haline gelmesi için tuğla üstüne tuğla koymaya devam edilmelidir.

*T.C. Brunei Sultanlığı Büyükelçisi