Samsunun Manevi Önderleri: Şeyh Seyyid Kutbiddin Türbesi

Rus donanmasının Samsun’u kuşatmasını engelleyen topların atıldığı rivayet edilen Samsun’un manevi mimarlarından Şeyh Seyyid Kutbiddin Türbe ve Camisi, 7 asırdır maziye ışık tutuyor. Şeyh Seyyid Kutbiddin Camii ve Türbesi, Kökçüoğlu Mahallesi’ndeki mezarlığın içerisinde bulunuyor. Abdulkadir Geylani Hazretleri’nin torunlarından Şeyh Seyyid Kutbiddin Hazretleri’nin kabri, Samsunlular tarafından sık sık ziyaret ediliyor. Vatandaşlar türbede Kur’an-ı Kerim okuyup dua ediyor. Özellikle cuma günleri burası dolup taşıyor.

1853 baskınında Rus gemilerini topa tutmuş

Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü resmi internet sitesinde mezarlık ve türbe hakkında detaylı bilgi yer alıyor. Web sitesinde, “1853 yılında Rus Donanmasının Sinop baskını sırasında 3-5 savaş gemisi de Samsun açıklarına kadar gelerek şehri topa tutar. Şehirde karşılık verecek bir kuvvet bulunmamaktadır. Ancak Seyyid Kutbiddin Türbesi’nin bulunduğu eski mezarlıktan top atışlarıyla karşılık verilir ve hasar alan Rus gemileri de geriye dönmek zorunda kalır” deniliyor.

Cami ve türbenin fiziki yapısı hakkında yapılan bilgilendirmede ise “Seyyid Kutbiddin Camii ve Türbesi tuğladan yığma olarak yapılmış tek katlı, kırma çatılı ve Marsilya kiremitli birleşik bir yapı konumundadır. Caminin kuzey ve doğusu ‘L’ şeklinde ahşap kemerli son cemaat yeri ile çevrilidir. Tavan ve taban döşemeleri ahşap olup gömme tavan göbeği mevcuttur. Yapının girişinde M. 1292 yılında yapıldığı yazmaktadır. Caminin güney yöndeki duvarına bitişik vaziyette türbe yer almaktadır. Beşik tonozlu mekanda tek bir sandukadan oluşan türbenin içinde M. 1404 yılında yapıldığına dair sonraki onarımlarda yazılmış bir Arapça metin bulunmaktadır. Bu onarımlar sırasında türbe ve caminin tuğla duvarları travertenle kaplanmış, caminin kemerli son cemaat yeri camekanla kapalı hale getirilmiş ve ahşap tavan yenilenmiştir. Cami yuvarlak kemerli pencerelerle aydınlatılmıştır. Samsun’un en eski mezarlıklarından biri olan ve içinde Selçuklu ve Osmanlı mezar taşlarının ve mezar yapılarının bulunduğu mezarlık alanı ise geniş bir alan yayılmaktadır” yazıyor.

Hırka-i şerif ve Kâbe örtüsü de cami ve türbede yer alıyor

Osmanlı Padişahı ve 111. İslam Halifesi Abdülaziz Han tarafından Seyyid Kutbiddin Camii ve Türbesi’ne Hırka-i Şerif ve Kâbe örtüsü de hediye edilmiş. Padişah tarafından camiye konmak üzere gönderilen eserlerle ilgili devlet arşivinde yer alan ve bakanlığın sitesinde de paylaşılan resmi belgelerde ise şu ifadeler yer alıyor:

“Canik Livası Meclisi’nin, 722 senesinde Samsun’da vefat eden Abdülkadir Geylani Hazretleri’nin torunu Seyyid Kutbiddin Efendi’nin türbesi yanına yapılan camiye konmak üzere Hazine-i Hümayun’dan gönderilen Ravza-i Mutahhara ve Kabe-i Muazzama örtüsünün merasimle camiye konulduğu, ahalinin gayet memnun ve mesrur olduklarının havi mazbatası.(TSMA No: 3328/383)”