12 Kasım 2022 tarihinde İstanbul’da gerçekleşen Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları Konseyinin 8. Zirvesinde Türk Konseyinin isminin “Türk Devletleri Teşkilatı” (TDT) olarak değiştirilmesi başta olmak üzere kurumun geleceğini ilgilendiren bir dizi önemli konuda kararlar aldılar. Bu gelişmenin SSCB’nin dağılması sonrasından bağımsızlıklarını ilan eden Türk Devletlerinin bağımsızlıklarının 30. Yılına denk gelmesi ise ayrı bir anlam taşımaktaydı. Böylece 30 yıl boyunca ilmik ilmik örülen ilişkiler somutlaşarak Türk Birliğine giden yolu açmaktaydı. TDT’nin kurulmasıyla Türk Devletleri ilişkilerinde yeni bir sinerji yaratılmış, “Türk Medeniyeti için Yeni Dönem” giriş yapılmış ve “Türk Devri” için yapı taşları döşenmeye başlanmıştır. Bu çerçevede TDT üye ülkeler arasındaki ilişkiler bir taraftan TDT çatı altında çoklu şekilde ilerlerken diğer taraftan ikili ya da üçlü ilişkiler yoğunluk kazanmaya başlanmıştır. Başka bir ifadeyle TDT kapsamında gerçekleştirilecek iş birliği kadar üye ülkelerin aralarında gerçekleştirecekleri ikili ya da çok taraflı iş birliği girişimlerinin teşkilatın etki alanını artıracağı ve iş birliğinin derinleşmesinin sağlanacağı düşüncesi yerleşmeye başlamıştır.
TDT’ye üye ülkeler arasında gerçekleşen ikili/üçlü ilişkilerden biri de Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü Dışişleri, Ticaret ve Ulaştırma Bakanları toplantısının olmuştur. Birincisi 2 Ağustos 2022’de Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te yapılan bu formattaki toplantının ikincisi 29 Ocak 2025 tarihinde Ankara’da yapıldı. Toplantı sonunda imzalanan ortak bildiri ve eylem planı ile özellikle Orta Koridor kapsamında ulaşım ve altyapı projelerine ve Türk Yatırım Fonu’nun aktifleştirilmesine vurgu yapılması Türk iş birliğinin güçlendirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.
ANKARA DEKLARASYONU
Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Dışişleri, Ticaret, Ekonomi ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Toplantısı ardından üç ülke arasında “Ankara Deklarasyonu” adı altında ortak bildiri ve eylem planı kabul edildi. Söz konusu deklarasyonda Ülkelerin egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve uluslararası sınırlarının dokunulmazlığına açık destek vurgulandı. Bildiride, Birleşmiş Milletler (BM) Şartı ve uluslararası hukukun evrensel kabul edilen ilke ve normlarına bağlı kalındığı ifade edildi. Bildiride ticaret, yatırım, sanayi, enerji, ulaştırma ve lojistik, dijitallik ve iletişim alanlarında ortak projelerin geliştirilmesi ve teşvik edilmesinin artan önemi vurgulandı.
ORTA KORİDOR VE ZENGEZUR BOĞAZI
Zengezur boğazının açılması ve orta koridorun daha işler hale getirmesi Türk Dünyasının ortak projesidir. Bu husus başta Türk Dünyası yol haritası olan Türk Dünyası 2040 Vizyonu Belgesi olmak üzere gerçekleştirilen tüm zirve bildirilerinde vurgulanmakta ve bu konuda ortak işbirliği için atılacak somut adımlar belirlenmektedir. Bu durum Ankara Deklarasyonda da dile getirilmiştir. Bildiride, Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru’nun (TRACECA) güçlendirilmesi, faaliyetlerinin etkinliği ve verimliliğini artırma yollarının değerlendirilmesi gerektiği ve mevcut şartlarda mekanizmaların tam etkinliğinin korunmasının önemine işaret edilmiş, bu çerçevede Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan’ın, “yüksek transit potansiyelinden” en iyi şekilde yararlanmaları amacıyla TRACECA’da dahil olmak üzere uluslararası ulaşım koridorlarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanmış, üç kardeş ülke arasındaki mevcut üçlü işbirliği formatının, ortak hedefleri güçlendirmeye ve karşılıklı faydaya dayalı ilişkileri sağlamlaştırmaya yönelik olduğu ifade edilmiştir.
Orta Koridorun en önemli ana arterlerinden biri de kuşkusuz Zengezur Koridorudur. O nedenle bildiride Zengezur koridoruna da yer verilmiştir. Taraflar, işgalden kurtarılan Karabağ ve Doğu Zengezur bölgelerinde altyapı, modern kamu hizmetleri ve akıllı şehir çözümlerine yatırım yaparak Azerbaycan’ın insani mayın temizleme dahil olmak üzere yeniden inşa ve ıslah çabalarına katkıda bulunmanın ve böylece ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşünü kolaylaştırmanın önemini yinelemişlerdir.
EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ GELİŞTİRİLMESİ
TDT kurulmasıyla üye ülkeler arasında ekonomik iş birliğinde ciddi bir canlanma görülmesine rağmen henüz potansiyel işbirliğine ulaşmış olduğunu söylemek mümkün değildir. Bildiri de bu konunun önemi vurgulanmış, üye ülkeler arasında inşaat, ihale ve ilgili konularda işbirliğinin güçlendirilmesi için gerekli adımların atılması konusunda kararlılık dile getirilmiş, ticaret, sanayi ve ekonomik ilişkilerin önemine değinilmiş, sanayi, inovasyon ve dijital kalkınma ile dijital ticaret ve gümrük işlemlerinin dijitalleşmesi alanlarında uygulamalı işbirliğini derinleştirme yönündeki kararlılık vurgulanmıştır. Ayrıca bildiride, özel sektörler arasında karşılıklı yatırımın teşvik edilmesi, iş insanları, ticaret ve sanayi odaları, iş dernekleri arasında doğrudan iletişimin genişletilmesi ve daha geniş kapsamlı ithalat ve ihracat fırsatlarının keşfedilmesine hazır olunduğu ifade edilmiştir.
Sonuç olarak Orta Koridor üzerinde yer alan ve TDT’nin en önemli üç devletinin dışişleri, ticaret ve ulaştırma bakanlarının bir araya gelmesi hem ülkelerin stratejik işbirliği alanları belirlenmiş hem de diğer ülke içinde sinerji oluşturmuştur. Unutmayalım, biz birlikte daha güçlüyüz. Köklü tarih ve medeniyetimizden aldığımız güçle daha parlak ve müreffeh ortak bir gelecek oluşturmak için daha yoğun ve stratejik işbirliği yapmak zorundayız.
Yorumlar (0)